ورود و پرورش خالص بز مورسیا در ایران

بز نژاد مورسیا
که به مورسیا گراندا معروف است از مناطق نیمه خشک جنوب شرقی اسپانیا به ویژه در مورسیا، المریا، گراندا و آلیکنت منشا گرفته است
بز مورسیا در برابر گرما مقاومت نسبتا خوبی دارد

بز نژاد مورسیا که به مورسیا گراندا معروف است از مناطق نیمه خشک جنوب شرقی اسپانیا به ویژه در مورسیا، المریا، گراندا و آلیکنت منشا گرفته است. بز مورسیا در برابر گرما مقاومت نسبتا خوبی دارد. بعالوه تولید شیر و نرخ تولیدی خوبی در شرایط خشک و تغذیه نامناسب دارد. شیر این نژاد به طور کلی برای تولید پنیر استفاده می شود. افزایش کیفیت شیر ناشی از بهبود چربی و پروتئین آن باعث قیمت گذاری واقعی شیر در بز خواهد شد. جمعیت بزهای خالص این نژاد در کشور اسپانیا بیش از 500000 راس می باشد. بزهای مورسیا اغلب به رنگ های سیاه و قهواه ای دیده می شوند. بز مورسیا گرانادا دو سویه به نام های وگوسی و مونتانا دارد. وگوسی در مقایسه با مونتانا، شیر بیشتری تولید می کند و از لحاظ جثه نیز بزرگ تر از مونتانا است. این نژاد چندقلوزایی نسبتا باالیی دارد. شرایط پرورش این نژاد عمدتا به صورت صنعتی و نیمه صنعتی مرسوم است. برخی از خصوصیات صفات تولیدی این نژاد در گله خالص کشور اسپانیا به شرح زیر است:

چربی شیر: 6/5 تا 8/5 درصد

پروتئین شیر: 6/3 تا 8/3 درصد

وزن بز ماده: 30 تا 50 کیلوگرم

وزن بز نر: 50 تا 60 کیلوگرم

تولید شیر در هر دوره شیردهی: 500 تا 614 کیلوگرم

طول دوره شیرآوری: 210 تا 240 روز


اولین اقدام اصلاح نژادی مربوط نژاد بز مورسیا در سال 1990 با سرشماری تعداد بزها در 50 مزرعه مربوطه به هر منطقه منجر به سرشماری 10000 راس از جمعیت این نژاد) حدود 2 درصد( شد. هدف اولیه اصالح نژاد به طور کلی افزایش تولید شیر با حفظ محتویات(5 گرم چربی و 3 گرم پروتئین در هر 100 گرم شیر) آن بود. یک مدل حیوانی با تکرار رکورد گیری سه صفت جهت ارزیابی حیوانات مورد استفاده قرار می گرفت. ارزش اصالحی برای صفت تولید شیر، پروتئین و چربی به صورت جداگانه پیش بینی می گردید (1996., al et Analla). قاره اروپا 5/2 درصد بزهای دنیا را دارد ولی 18 درصد شیر بز تولیدی مربوط به این قاره است. از جمله اقدامات کشور فرانسه در اوایل سال 1950 می توان به تشکیل اتحادیه های شیر بز و لبنیات تولیدی حاصل از آن در بخش خصوصی کنترل کیفیت شیر، جمع آوری شیر و خدمات فنی و مدیریتی اشاره کرد. در حالی که در سال 1990 کشور فرانسه با توسعه و تولید پنیرهای متنوع بز منجر به پیشرفت 72 درصدی در بازار پنیر فرانسه شد. الزم به ذکر است که: 1 -تغذیه مناسب و کافی 2 -شرایط مدیریتی و رفاهی دام 3 -شرایط بهداشتی سیستم پرورشی 4 -بهبود و کنترل تولید مثل)شرایط نوری و هورمونی مناسب(، از مهمترین شرایط الزم جهت پرورش و اصالح نژاد بز شیری)سانن، آلپاین، مورسیا و …( محسوب می شود. این اقدامات تأثیر بسیار مهمی روی پتانسیل تولید شیر بز دارد، ولی به سرمایه گذاری بسیار بیشتری نسبت به شیوه های سنتی نیاز خواهد بود به عالوه دامپرور باید سطح علمی مناسبی از پرورش و اصالح نژاد این گونه داشته باشد.

دو شاخص اصلی که قیمت و تقاضای شیر و محصوالت لبنی بز را تعیین می کند شامل:

1 -قیمت محلی شیر گاو(شیر خام یا ..)

2 -پذیرش شیر بز از نظر عادت غذایی و فرهنگی می باشد.


از سال 1396 تاکنون حدود 5000 راس بز خالص مورسیا به منظور استفاده از نژادهای خارجی خالص سازگار با شرایط محیطی کشور و افزایش بهره وری در پرورش بز وارد کشور شده و در مناطق گرم و خشک کشور به صورت خالص نگه داری می شود. به طور کلی ایران با ورود برخی نژادهای خارجی پر بازده با هدف نگه داری خالص و یا ایجاد ترکیب های ژنتیکی مناسب مناطق و سیستم های مختلف در جهت توسعه پرورش بز گام برداشته است.